مدیر پاسارگاد صنعت به ماشین و مکانیزمی که برای انتقال توان مکانیکی از یک منبع تولید توان ( مانند الکتروموتور ) به یک مصرف کننده (مانند نوار نقاله) و همچنین برای برا آورده ساختن گشتاور و سرعت دورانی مورد نیاز در محل مصرف کننده به کار می رود، گیربکس صنعتی گفته میشود. گیربکس صنعتی در واقع یک واسطه بین منبع تولید توان و مصرف کننده می باشد که بین منبع و مصرف کننده یک رابطه مکانیکی برقرار می کند.
شرط اصلی استفاده از گیربکس صنعتی به طور کلی این است که توان تولید شده توسط الکتروموتور، به صورت گشتاور به گیربکس منتقل شود، تا بتوان از گیربکس صنعتی استفاده کرد. از جمله دستگاه هایی که می توانند توان مورد نیاز گیربکس صنعتی را تامین کنند می توان به الکتروموتور- موتورهای جت– موتور های بنزینی- موتور های گاز سوز-توربین های بخار و گاز-توربین های آّبی و بادی اشاره کرد.
مصرف کننده نیز میتواند هرنوع وسلیه ایی باشد و فقط کافیست بتواند توان خروجی از گیربکس را به صورت گشتاور دریافت کند. اصلی ترین جزء هر نوع گیربکس صنعتی چرخدنده آن می باشد، که بسته به نوع گیربکس، شکل و جنس آنها متغییر است. سایر اجزاء گیربکس عبارتند از : – پوسته – شافت ورودی و خروجی – یاتاقان – نشت بند
به طور کلی گیربکس صنعتی به دو دسته کاهنده و افزاینده تقسیم بندی می شوند.
گیربکس های کاهنده بین الکتروموتور و دستگاه صنعتی قرار میگرند و دور و گشتاور مورد نیاز در مصرف کننده را بسته به نوع گیربکس تولید می کنند. در این تیپ گیربکس ها با کاهش سرعت، گشتاور انتقالی در خروجی افزایش می یابد. نسبت کاهش دور و افزایش گشتاور معکوس است. یعنی به همان نسبت که دور کاسته می شود گشتاور انتقال در خروجی گیربکس افزایش می یابد. به طور مثال در گیربکس هایی با نسبت تبدیل 1 به 70 زمانی که به موتوری با سرعت دورانی 1400 دور دردقیه متصل می شوند. سرعت دورانی در خروجی به 20 دور در دقیقه کاهش پیدا میکند، این درحالی است که اگر توان موتور ورودی متصل به گیربکس 0.55 کیلووات باشد. گشتاور در خروجی تقریبا معادل 263 نیوتن متر است. در صنایعی که نیاز به گیربکس صنعتی با دور بالا می باشد، از گیربکس افزاینده استفاده می شود. در این نوع گیربکس ها دور افزایش پیدا کرده و گشتاور کاهش می یابد. برای مثال در برخی از پمپ سانتریفیوژ که در کشاورزی با گاردون تراکتور راه اندازی می شود از این تیپ گیربکس استفاده می شود. در حقیقت گیربکس پشت تراکتوری دور گاردون تراکتور را با نسبت 1 به 3 یا 1 به 4 افزایش می دهد.
گیربکس های صنعتی انواع مختلفی دارند که وابسته به نوع کاربرد، محل نصب، میزان گشتاور خروجی و ورودی و میزان توان مورد نیاز در خروجی جهت مصرف انتخاب و نصب می شوند. از انواع گیربکس می توان به گیربکس حلزونی ، گیربکس هلیکال ، گیربکس خورشیدی و بعضا گیربکس هایی باکارآیی خاص که جهت مصارف مخصوص به صورت جداگانه ساخته می شوند.
به طور خلاصه معیار های موثر در انتخاب یک گیربکس مناسب جهت انتقال نیرو از تولید کننده به مصرف کننده عبارتند از :
- توان تولیدی در موتور یا شافت متصل به ورودی گیربکس
- میزان دور در موتور یا شافت ورودی
- میزان دوری مورد نیاز در خروجی گیربکس
- ندازه گشتاور مورد نیاز در خروجی
- نسبت تبدیل
- نوع ماشینی که برای آن گیربکس انتخاب می شود.
- نوع و جهت انتقال نیرو در مکانیزم
- مقدار بار اعمال به گیربکس
جدا ازین موارد چندتا از اصلی ترین معیار های انتخاب گیربکس تکنولوژی ساخت قطعات، موجود بودن قطعات و پشتیبانی شرکت از محصولات، مواد اولیه بکارفته درساخت، عملیات حرارتی صورت گرفته روی اجزا و کنترل کیفتی اجزا و استاندارد بودن قطعات می باشد. در طراحی دنده گیربکس ها برای کاربرد های سنگین و فوق سنگین از نظر شوک وارده به دنده بهترین نوع مواد اولیه فولاد می باشد که پس از عملیات حرارتی و سخت کاری سطح مغز نرم دنده خاصیت جذب شوک و ضربات را بالابرده و سطح سخت باعث افزایش مقاومت دنده میگردد.
گیربکس حلزونی
گیربکس حلزونی متشکل از یک ماردون فولادی و یک چرخدنده برنجی یا برنزی هستند. این نوع گیربکس حرکت سینماتیکی خود را ازین دو چرخدنده تامین میکنند. در گیربکس حلزونی ، جهت شافت ورودی و خروجی بریکدیگر عمود هستند و لذا به همین سبب کارآیی های مختلفی دارند. علاوه بر متعامد بودن ورودی و خروجی در این نوع گیربکس ها، به دلیل عدم برگشت پذیری گیربکس حلزونی در برخی نسبت ها، در سیستم های بالابر از گیربکس حلزونی استفاده می شود.
از دیگر فاکتور های مهم در انتخاب گیربکس جهت مصرف خاصیت خود قفل شوندگی (یا عدم برگشت پذیری) می باشد، بدین معنی که گردش محور خروجی تنها از طریق ماردون امکان پذیر است. خاصیت خود قفل شوندگی به صورتی است که هرچه تفاوت قطر ماردون و چرخدنده حلزونی بیشتر باشد، تاثیر بیشتری خواهد داشت برای مثال در نسبت های بالای 30 خاصیت خود قفل شوندگی به شکل کامل در گیربکس عملی می شود. یکی دیگر از مزیت های این نوع گیربکس ها موجود بودن دو تیپ فلنچ دار و بدون فلنچ در خروجی و ورودی می باشد. که وابسته به نوع کاربرد میتوان استفاده کرد. استفاده از فلنچ در مواردی کاربرد دارد که فضا محدود است و نیاز است تا گیربکس و موتور در یک محل قرار گیرند. علاوه بر این موارد یکی دیگر از مزایای استفاده از فلنچ جلوگیری از اتلاف انرژی در مسیر انتقال است که باعث کاهش راندمان در خروجی خواهد شد. گیربکس های مکعبی در سایز های زیر 30 دارای خاصیت قفل شوندگی نیستند و برگشت پذیر هستند ولی در سایز های بالاتر از 30 دارای خاصیت قفل شوندگی هستند که کاربرد بسیاری در آسانسور ها وبالابر ها دارند. این نوع گیربکس ها بیشترین میزان کاهش دور را در ابعاد کوچک ممکن می سازند و قابلیت کوپل شدن به صورت سری به یکدگر را نیز دارند که زمانی دور های خیلی پایین مورد نیاز است می توان از اتصال دو یا چند نوع گیربکس به یکدیگر سود جست. تقریبا در تمام گیربکس های تولید به جهت جلوگیری از قفل شوندگی گیربکس به علت درگیری چرخنده های با یکدیگر میزانی لقی وجود دارد. گیربکس های صنعتی اگر به طور منظم سرویس شوند از میزان استهلاک آنها کاسته می شود. و نیازی به تعمیر کمتر خواهد شد.
همانطور که قبلا بیان شد یکی از مهم ترین عوامل انتخال یک گیربکس موجود بودن قطعات و پشتیبانی شرکت از محصولات است که شرکت سهند با توجه به ملی بودن از توانایی خاصی در این زمینه برخوردارد است که قابل رقابت با نمونه های مشابه خارجی خود دارد. جنس بدنه تمام گیربکس های مکعبی و حلزونی در سایز های زیر 90 آلومینیومی است و در سایز های بالاتر از 90 چدنی است. ماردون گیربکس کتابی و گیربکس حلزونی، فولادی و دنده آن برنجی می باشد ، و جنس بدنه تمام گیربکس مکعبی و گیربکس حلزونی در سایزهای زیر 90 آلومینیومی است و در سایز های بالاتر از 90 چدنی است. طول عمر مفید گیربکس صنعتی وابسته به میزان ساعت کاری از 2 تا 4 سال متغییر است. محصولات شرکت سهند دور درصورت تایید شرکت در محل نصب دارای 6 ماه گارانتی می باشد. این نوع گیربکس ها در دور های بالا به علت زیاد شدن تعداد دنده ها در گیربکس توانایی اتصال به موتور با قدرت دورانی بیشتر از 1400 دور در دقیقه را ندارند و تنها با دوتیپ موتور 1400 و 900 دور کوپل می شوند. در دور های بالا پیشنهاد می شود از گیربکس هلیکال و گیربکس خورشیدی متناسب با کاربرد، استفاده گردد.